acz (Polnisch) Bearbeiten

Konjunktion Bearbeiten

Worttrennung:

acz

Aussprache:

IPA: [at͡ʃ]
Hörbeispiele:   acz (Info)
Reime: -at͡ʃ

Bedeutungen:

[1] archaisch, konditional: wenn, falls
[2] veraltet, heute auch gehoben: konzessiv: wenngleich, obwohl, obgleich, obschon, wenn auch, allerdings
[3] archaisch, kausal: da, weil, denn
[4] archaisch, leitet Objektsatz ein: dass
[5] archaisch, adversativ: dahingegen, dagegen, hingegen
[6] archaisch: oder, sei es
[7] archaisch, konsekutiv: folglich, also

Herkunft:

seit dem 14. Jahrhundert bezeugtes Erbwort aus dem urslawischen *ače[1][2][3]

Synonyme:

[1] gdyby, jeśli, jeżeli, kiedy
[2] aczkolwiek, chociaż, choć, jakkolwiek, mimo że/mimo iż, pomimo że/pomimo iż
[3] bo, ponieważ
[4] że
[5] a, natomiast, podczas gdy
[6] albo, bądź, czy
[7] więc

Sinnverwandte Wörter:

[2] ale, bodaj, jednak

Gegenwörter:

[2] skoro

Beispiele:

[1] „Dziszia acz glos iego vsliszicze nyezatwierdzayczie siercz waszich“[4]
[2] „Dzieci, zamiast usłuchać rozkazu, przygarnęły się do przybyłéj kobiéty i chórem, acz zcicha, zaszlochały.“[5]
[2] „Ale wprędce potrzeba zajęcia się wszystkiém nie dozwoliła pani skarbnikowiczowéj rozpadać się i płakać, musiała nieboraczka, acz chora i niedomagająca, myśleć naprzód o pogrzebie stanowi nieboszczyka przyzwoitym, potém o losie dziecka i swoim.“[6]
[2] „Teraz jesteśmy w stadyum cichego, acz uprzejmego kopania dołów.“[7]
[3]

Redewendungen:

[6] acz … aczentweder … oder

Wortbildungen:

[1] aczby, aczci, aczli
[2] aczkakole, aczkole, aczkoli, aczkolwiek, aczle

Übersetzungen Bearbeiten

[2] Słownik Języka Polskiego – PWN: „acz
[2] Stanisław Dubisz: Uniwersalny słownik języka polskiego. 1. Auflage. Band 1 A–G, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, ISBN 83-01-13858-0, Seite 11.
[2] Mirosław Bańko: Inny słownik języka polskiego. 1. Auflage. Band 1 A–Ó, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, ISBN 83-01-12826-7, Seite 5.
[2] Halina Zgółkowa: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny. Band 1 a – amyloza, Wydawnictwo „Kurpisz“, Poznań 1994, ISBN 83-86600-22-5, Seite 38.
[2] Mieczysław Szymczak: Słownik języka polskiego. 1., integrierte Auflage. Band 1 A–K, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995, ISBN 83-01-11835-0 (Diese Auflage umfasst die ursprünglich 7. Auflage von 1992 mit dem nun integrierten Supplement von Zygmunt Saloni.), Seite 7.
[2] Słownik Języka Polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego: „acz
[2] Witold Doroszewski: Słownik języka polskiego. Band 1–11, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, ISBN 83-01-12321-4 (elektronischer Reprint; Erstdruck 1958–1969) „acz“
[1, 2] Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki: Słownik języka polskiego. Band 1 A–G, Warszawa 1900 (Digitalisat), Seite 6.
[2] Aleksander Zdanowicz et. al.: Słownik języka polskiego. Obejmujący: oprócz zbioru właściwie polskich, znaczną liczbę wyrazów z obcych języków polskiemu przyswojonych: nomenklatury tak dawne, jak też nowo w użycie wprowadzone różnych nauk, umiejętności, sztuk i rzemiosł: nazwania monet, miar i wag główniejszych krajów i prowincji; mitologję plemion słowiańskich i innych ważniejszych, tudzież oddzielną tablicę słów polskich nieforemnych z ich odmianą. Część I: A–O, Wilno 1861 (Digitalisat), Seite 6.
[2] Samuel Bogumił Linde: Słownik języka polskiego. Band 1, Teil 1 (Volumen I) A–F, Drukarnia XX. Piiarów, Warszawa 1807, „acz
[1–7] Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (Herausgeber): Słownik polszczyzny XVI wieku. Tom I: A–Bany, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław/Warszawa/Kraków 1966 (Digitalisat), Seite 65–75.
[1–4] Polska Akademia Nauk (Herausgeber): Słownik staropolski. Tom I, Zeszyt 1: A–Ażeć, Warszawa 1953 (Digitalisat), Seite 15–17.
[*] Słownik Ortograficzny – PWN: „acz

Quellen:

  1. Wiesław Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. 1. Auflage. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1, Seite 17.
  2. О. Н. Трубачева (Herausgeber): Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд. Band 1 (*A–*besědьlivъ), Издельство « Наука », Москва 1974 (PDF), „*a če/*a či“ Seite 35–36.
  3. Max Vasmer: Russisches etymologisches Wörterbuch. Этимологический словарь русского языка, Перевод с немецкого и дополнения члена-корреспондента АН СССР О. Н. Трубачева. Под редакцией и с предисловием проф. Б. А. Ларина. 2. Auflage. 1 А-Д, Прогресс, Moskau 1986, „аче“ Seite 98.
  4. Lucjan Malinowski (Herausgeber): Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z w. XV z kodeksu VI. N. 2 Biblijoteki Uniwersyteckiej w Budapeszcie z dołączeniem Gloss Polskich z rękopisów Łac. N. 64, 79, 100 tejże biblijoteki. 2. Auflage. Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1887 (Google Books), Seite 47.
  5. Eliza Orzeszkowa: Eli Makower. Tom II, K. Kowalewski, Warszawa 1876 (Wikisource), Seite 288.
  6. Józef Ignacy Kraszewski: Ostatni z Siekierzyńskich. In: Wybór pism. Oddział II: Powieści szlacheckie, S. Lewenta, Warszawa 1885 (Wikisource), Seite 22.
  7. Stefan Żeromski: Promień. Wydawnictwo J. Mortkowicza, Warszawa 1930 (Wikisource), Seite 62.

Partikel Bearbeiten

Worttrennung:

acz

Aussprache:

IPA: [at͡ʃ]
Hörbeispiele:   acz (Info)
Reime: -at͡ʃ

Bedeutungen:

[1] archaisch, leitet einen direkten Fragesatz ein: etwa
[2] archaisch, leitet einen indirekten Fragesatz ein: ob
[3] archaisch: sogar, gerade
[4] archaisch, einschränkend: zumindest
[5] archaisch, leitet einen Wunschsatz ein:

Synonyme:

[1] czy, czyż
[2] czy
[3] nawet, wnet, właśnie
[4] bodaj, przynajmniej
[5] niech, niechaj

Beispiele:

[1]

Wortbildungen:

[1] aczżeż
[2] aczle

Übersetzungen Bearbeiten

[1, 2] Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki: Słownik języka polskiego. Band 1 A–G, Warszawa 1900 (Digitalisat), Seite 6.
[2, 4] Aleksander Zdanowicz et. al.: Słownik języka polskiego. Obejmujący: oprócz zbioru właściwie polskich, znaczną liczbę wyrazów z obcych języków polskiemu przyswojonych: nomenklatury tak dawne, jak też nowo w użycie wprowadzone różnych nauk, umiejętności, sztuk i rzemiosł: nazwania monet, miar i wag główniejszych krajów i prowincji; mitologję plemion słowiańskich i innych ważniejszych, tudzież oddzielną tablicę słów polskich nieforemnych z ich odmianą. Część I: A–O, Wilno 1861 (Digitalisat), Seite 6.
[1, 2] Samuel Bogumił Linde: Słownik języka polskiego. Band 1, Teil 1 (Volumen I) A–F, Drukarnia XX. Piiarów, Warszawa 1807, „acz
[1–5] Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (Herausgeber): Słownik polszczyzny XVI wieku. Tom I: A–Bany, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław/Warszawa/Kraków 1966 (Digitalisat), Seite 75–76.
[1, 2] Polska Akademia Nauk (Herausgeber): Słownik staropolski. Tom I, Zeszyt 1: A–Ażeć, Warszawa 1953 (Digitalisat), Seite 17–18.
[*] Słownik Ortograficzny – PWN: „acz