czas
czas (Polnisch)
BearbeitenSingular | Plural | |
---|---|---|
Nominativ | czas | czasy |
Genitiv | czasu | czasów |
Dativ | czasowi | czasom |
Akkusativ | czas | czasy |
Instrumental | czasem | czasami |
Lokativ | czasie | czasach |
Vokativ | czasie | czasy |
Anmerkung zur Konstruktion:
- [5] Das Substantiv czas wird mit dem Verb być → pl verbunden ‚es ist Zeit‘, wobei es im Präsens häufig elliptisch verwendet wird, d.h. ohne jest. Es kann entweder der bloße Infinitiv folgen oder ein Nebensatz eingeleitet durch by/żeby.
Worttrennung:
- czas, Plural: cza·sy
Aussprache:
Bedeutungen:
- [1] meist im Singular: Abfolge von Momenten; Zeit
- [2] meist im Singular: Zeit, Moment
- [3] Zeit, Zeitspanne
- [4] meist im Plural: eine bestimmte Periode in [1]: Zeit, Epoche
- [5] meist im Singular: angemessene Punkt in [1]: Zeit, Zeitpunkt
- [6] Metrologie: Zeit
- [7] Linguistik: Zeit, Tempus
- [8] meist im Singular: veraltet: Zeit, Wetter
Herkunft:
- seit dem 14. Jahrhundert bezeugtes Erbwort aus dem urslawischen *časъ ‚Zeitabschnitt, Zeit‘, das vermutlich in Opposition zu *vermę ‚Zeit, Zeitverlauf‘ stand und sich vielleicht von dem Verb *česati (polnisch czesać → pl) ‚reißen, raufen, schneiden‘ ableitet; gemeinslawisches Wort, das etymologisch verwandt ist mit niedersorbisch cas → dsb, obersorbisch čas → hsb, tschechisch čas → cs, slowakisch čas → sk, russisch час (čas☆) → ru, altkirchenslawisch часъ (časъ) → cu, ukrainisch час (čas☆) → uk, weißrussisch час (čas☆) → be, slowenisch čas → sl, serbisch час (čas☆) → sr und bulgarisch час (čas☆) → bg; die etymologische Verwandtschaft mit altpreußisch kisman → prg und albanisch kohë → sq ist jedoch ungewiss, da sich phonetische Probleme auftun und morphologische Unterschiede bestehen, was auf eine eigentständige Genese hinweist[1][2]
Sinnverwandte Wörter:
Gegenwörter:
- [1] przestrzeń
- [2] miejsce
Oberbegriffe:
- [7] kategoria
Unterbegriffe:
- [6] czas fizyczny, czas gwiazdowy, czas letni, czas słoneczny, czas strefowy, czas zimowy, czas uniwersalny
- [7] czas przeszły, czas przyszły (futurum), czas teraźniejszy, czas zaprzeszły (plusquamperfectum)
Beispiele:
- [2] Pięć lat minęło od czasu ich ostatniego spotkania.
- Fünf Jahre sind vergangen seit der Zeit ihres letzten Treffens.
- [5] Już był czas siadać do obiadu.
- Es war schon Zeit, sich zum Mittag zu setzen.
Sprichwörter:
- [1] Czas najlepszy lekarz – Die Zeit heilt alle Wunden
- [1] Czas to pieniądz – Zeit ist Geld
- [1] Szkoda czasu i atłasu
- [5] Komu w drogę, temu czas
Charakteristische Wortkombinationen:
- [1] wolny czas, miniony czas
- [1] czas leci, czas mija, czas pędzi, czas uciekać, czas upływa
- [1] trwonić czas, marnować czas
- [1, 2] czas do czegoś, czas na coś
- [3] czas mrozów, czas upałów, czas żniw
- [4] czasy nowożytne, czasy starożytne
- [8] piękny czas, czas chłodny, czas wietrzny
Wortbildungen:
Übersetzungen
Bearbeiten [3] Zeit, Zeitspanne
|
- [1, 6] Polnischer Wikipedia-Artikel „czas“
- [7] Polnischer Wikipedia-Artikel „czas (językoznawstwo)“
- [1–3, 5–7] PONS Polnisch-Deutsch, Stichwort: „czas“
- [1–8] Słownik Języka Polskiego – PWN: „czas“
- [*] Słownik Ortograficzny – PWN: „czas“
Quellen:
- ↑ Vasmer’s Etymological Dictionary: „час“
- ↑ Wiesław Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. 1. Auflage. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1 , Seite 91.