currere (Latein) Bearbeiten

Verb Bearbeiten

Zeitform Person Wortform
Präsens 1. Person Singular currō
2. Person Singular curris
3. Person Singular currit
1. Person Plural currimus
2. Person Plural curritis
3. Person Plural currunt
Perfekt 1. Person Singular cucurrī
Imperfekt 1. Person Singular currēbam
Futur 1. Person Singular curram
PPP cursus
Konjunktiv Präsens 1. Person Singular curram
Imperativ Singular curre
Plural currite
Alle weiteren Formen: Flexion:currere

Anmerkung zur Syntax:

[1] Selten folgt auf currere der bloße Infinitiv: „Ecquis currit pollictorem accersere?“[1] Dann hat currere die Bedeutung von „laufen, um etwas zu tun; eilen/sich beeilen, etwas zu tun“.

Worttrennung:

cur·re·re

Aussprache:

IPA: []
Hörbeispiele:

Bedeutungen:

[1] sich schnell auf seinen Beinen fortbewegen; laufen, rennen, eilen
[2] bei Wettkämpfen, von Mensch und Pferd: laufen, rennen
[3] Schifffahrt: fahren, segeln
[4] von Rädern, Scheiben: laufen, umlaufen, kreisen
[5] von Flüssigkeiten/Fließgewässern: laufen, rinnen, fließen
[6] vom Flug: eilen
[7] von Gestirnen: umlaufen, kreisen
[8] von Dingen/Zuständen, die sich um etwas herumziehen oder sich ausbreiten: laufen, sich verbreiten
[9] von der Zeit: dahineilen, enteilen, verlaufen
[10] transitiv: eine Zeit: dahinrollen lassen, durchlaufen, durch Umlauf hervorbringen
[11] von der Rede: fortschreiten, fortlaufen

Herkunft:

wahrscheinlich verwandt mit mittelhochdeutsch hurren „sich rasch/schnell bewegen“ und altgriechisch ἐπίκουρος (epikuros→ grc „zu Hilfe eilend“[2][3]

Sinnverwandte Wörter:

[1] festinare, properare
[2] certare

Gegenwörter:

[1] sich nicht bewegen: stare
[1] andere Geschwindigkeit: ambulare, ire
[1] anderes Medium: natare, volare

Beispiele:

[1] „Adfertur nocte intempesta gravis huiusce mali nuntius Syracusas; curritur ad praetorium, quo istum ex illo praeclaro convivio reduxerant paulo ante mulieres cum cantu atque symphonia.“[4]
[1] „Quadringenta tibi non sunt, Chaerestrate: surge,
Leitus ecce venit: sta, fuge, curre, late.“[5]
[1] „curre, age, et illotos revoca, Calliste, ministros;“[6]
[1] „senex aut infirmi corporis est, qui cum ambulare vult currit:[7]
[1] „grus, omnes aves quae magis currunt, quam volant;“[8]
[1] „dicta erat aegra mihi: praeceps amensque cucurri:
veni, et rivali non erat aegra meo.“[9]
[2] „Scite Chrysippus, ut multa, "qui stadium, inquit, currit, eniti et contendere debet quam maxime possit, ut vincat, supplantare eum, quicum certet, aut manu depellere nullo modo debet; sic in vita sibi quemque petere, quod pertineat ad usum, non iniquum est, alteri deripere ius non est".“[10]
[2] „tum bene fortis equus reserato carcere currit,[11]
[3] „dum me cum vixi, dum me leuis aura ferebat,
haec mea per placidas cumba cucurrit aquas.“[12]
[3] „hanc quoque deserimus sedem, paucis que relictis
vela damus vastum que, cava trabe currimus aequor.“[13]
[3] „currit iter tutum non setius aequore classis
promissisque patris Neptuni interrita fertur.“[14]
[3] „et primum in scopulo luctantem deserit alto
Sergestum brevibusque vadis frustraque vocantem
auxilia et fractis discentem currere remis.“[15]
[4] „ingratam Veneri pone superbiam,
ne currente retro funis eat rota.“[16]
[4] „amphora coepit
institui: currente rota cur urceus exit?“[17]
[4] „atque, ego si fatis genitus melioribus essem
et mea sincero curreret axe rota,
quo nunc nostra manus per scriptum fungitur esset
lingua salutandi munere functa tui,
gratatusque darem cum dulcibus oscula verbis,
nec minus ille meus, quam tuus, esset honor.“[18]
[5] „carmine currentes ille tenebat aquas.“[19]
[5] „in loca nonnumquam siccis arentia glaebis
de prope currenti flumine manat aqua:“[20]
[5] „in freta dum fluvii current, dum montibus umbrae
lustrabunt, convexa polus dum sidera pascet,“[21]
[5] „quippe et, Collinas ad fossam mouerit herbas,
stantia currenti diluerentur aqua.“[22]
[6] „instruit et natum 'medio' que 'ut limite curras,
Icare,' ait 'moneo, ne, si demissior ibis,
unda gravet pennas, si celsior, ignis adurat.“[23]
[7] „libera currebant et inobservata per annum
sidera;“[24]
[7] „Quaecumque supra nos vides currere, et haec, quibus inmixti atque inpositi sumus veluti solidissimis, carpentur ac desinent.“[25]
[8] „victori chlamydem auratam, quam plurima circum
purpura maeandro duplici Meliboea cucurrit,[26]
[8] „volgi quae vox ut venit ad auris,
obstipuere animi, gelidus que per ima cucurrit
ossa tremor, cui fata parent, quem poscat Apollo.“[27]
[8] „accepit vocem lacrimis Lavinia matris
flagrantis perfusa genas, cui plurimus ignem
subiecit rubor et calefacta per ora cucurrit.[28]
[8] „Vix ea legati, varius que per ora cucurrit
Ausonidum turbata fremor:“[29]
[9] „currit enim ferox
aetas“[30]
[9] „noxque inter pocula currat,[31]
[9] „Hic tibi bisque aestas bisque cucurrit hiems.“[32]
[10] „‚Talia saecla‘ suis dixerunt ‚currite‘ fusis / concordes stabili fatorum numine Parcae.“[33]
[11] „expedita autem erat et perfacile currens oratio;“[34]
[11] „et historiae, quae currere debet ac ferri, minus convenissent insistentes clausulae et debita actionibus respiratio et cludendi inchoandique sententias ratio.“[35]
[11] „quo minus id mirere in pedibus orationis, cum debeant sublimia ingredi, lenia duci, acria currere, delicata fluere.“[36]
[11] „est brevitate opus, ut currat sententia,“[37]

Redewendungen:

[1] currentem hortari
[1] currentem incitare

Charakteristische Wortkombinationen:

[2] stadium currere

Wortbildungen:

accurrere, antecurrere, circumcurrere, concurrere, currax, curriculum, currus, cursare, cursim, cursio, cursor, cursura, cursus, decurrere, discurrere, excurrere, incurrere, intercurrere, introcurrere, occurrere, percurrere, praecurrere, praetercurrere, recurrere, subtercurrere, sucurrere, supercurrere, transcurrere

Übersetzungen Bearbeiten

[1–11] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „currere“ (Zeno.org)
[1–11] Josef Maria Stowasser, Michael Petschenig, Franz Skutsch: Stowasser. Lateinisch-deutsches Schulwörterbuch. Oldenbourg, München 1994, ISBN 3-486-13405-1 Seite 135

Quellen:

  1. Titus Maccius Plautus, Asinaria, 910
  2. Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „currere“ (Zeno.org)
  3. Josef Maria Stowasser, Michael Petschenig, Franz Skutsch: Stowasser. Lateinisch-deutsches Schulwörterbuch. Oldenbourg, München 1994, ISBN 3-486-13405-1 Seite 135
  4. Marcus Tullius Cicero, In Verrem, 5, 92
  5. Marcus Valerius Martialis, 5, 25, 1–2
  6. Marcus Valerius Martialis, 8, 67, 5–6
  7. Lucius Annaeus Seneca, De ira, 2, 35, 2
  8. Aulus Cornelius Celsus, De medicina, 2, 30
  9. Publius Ovidius Naso, Amores, 3, 11, 25–26
  10. Marcus Tullius Cicero, De officiis, 3, 42
  11. Publius Ovidius Naso, Ars Amatoria, 3, 595
  12. Publius Ovidius Naso, Tristia, 3, 4, 15–16
  13. Publius Vergilius Maro, Aeneis, 3, 190–191
  14. Publius Vergilius Maro, Aeneis, 5, 862–863
  15. Publius Vergilius Maro, Aeneis, 5, 220–222
  16. Quintus Horatius Flaccus, Carmina, 3, 10, 9–10
  17. Quintus Horatius Flaccus, De arte poetica, 21–22
  18. Publius Ovidius Naso, Epistulae ex Ponto, 4, 9, 9–14
  19. Publius Ovidius Naso, Fasti, 2, 84
  20. Publius Ovidius Naso, Remedia amoris, 617–618
  21. Publius Vergilius Maro, Aeneis, 1, 607–608
  22. Sextus Propertius, Elegiae, 4, 5, 11–12
  23. Publius Ovidius Naso, Metamorphoses, 8, 203–205
  24. Publius Ovidius Naso, Fasti, 3, 111–112
  25. Lucius Annaeus Seneca, Epistulae morale ad Lucilium, 71, 13
  26. Publius Vergilius Maro, Aeneis, 5, 250–251
  27. Publius Vergilius Maro, Aeneis, 2, 119–121
  28. Publius Vergilius Maro, Aeneis, 12, 64–66
  29. Publius Vergilius Maro, Aeneis, 11, 296–297
  30. Quintus Horatius Flaccus, Carmina, 2, 5, 13–14
  31. Sextus Propertius, Elegiae, 21
  32. Publius Ovidius Naso, Heroides, 6, 56
  33. Publius Vergilius Maro, Eclogae, 4, 46–47
  34. Marcus Tullius Cicero, Brutus, 227
  35. Marcus Fabius Quintilianus, Institutio oratoria, 9, 4, 18
  36. Marcus Fabius Quintilianus, Institutio oratoria, 9, 4, 139
  37. Quintus Horatius Flaccus, Sermones, 1, 10, 10
Ähnliche Wörter:
curare