biały

biały (Polnisch)

Adjektiv

Positiv	Komparativ	Superlativ
biały	bielszy	najbielszy
Alle weiteren Formen: Flexion:biały

Worttrennung:

bia·ły, Komparativ: biel·szy, Superlativ: naj·biel·szy

Aussprache:

IPA: [ˈbʲawɨ], Komparativ: [ˈbʲɛlʃɨ], Superlativ: [najˈbʲɛlʃɨ]

Hörbeispiele:

biały^(Info), Komparativ: —, Superlativ: —

Bedeutungen:

[1] Farbe von Schnee, Milch habend; weiß

[2] in Bezug auf das Haar; weiß; weißhaarig

Herkunft:

spätestens seit dem 15. Jahrhundert bezeugte Ableitung zu dem altpolnischen Adjektiv biał, das ein Erbwort aus dem urslawischen *bělь „leuchtend, glänzend, funkelnd“ ist, das seinerseits auf das urindogermanische *b^hē- „leuchten, glänzen, strahlen“ zurückgeht; etymologisch verwandt mit biel ^→ pl sowie ferner mit błoto ^→ pl; gemeinslawisches Wort, das etymologisch verwandt ist mit tschechisch bílý ^→ cs, slowakisch biely ^→ sk, obersorbisch běły ^→ hsb, niedersorbisch běły ^→ dsb, russisch белый (belyj^☆) ^→ ru, ukrainisch білий (bilyj^☆) ^→ uk, slowenisch bel ^→ sl, serbisch био (bio ^☆) ^→ sr und bulgarisch бял (bjal^☆) ^→ bg; eine Verwandtschaft mit litauisch balas ^→ lt „weiß“, lettisch bāls ^→ lv „weiß, bleich“ und altisländisch/altnordisch bāl „Beerdigungsfeuer, Scheiterhaufen“ wird angenommen^[1]^[2]^[3]^[4]^[5]

Sinnverwandte Wörter:

[1] bieluchny (bialuchny), bielusieńki, bieluśki, bieluteńki (bialuteńki), bielutki (bialutki)

[2] białowłosy, siwy

Gegenwörter:

[1] czarny; kolorowy

[2] czarny

Unterbegriffe:

[1] alabastrowy, białawy, biało-czarny, biało-czerwony, brudnobiały, kredowobiały, liliowobiały, mlecznobiały, porcelanowy, srebrnobiały, srebrzystobiały, szarobiały, śnieżnobiały, zielonobiały, żółtobiały

Beispiele:

[1] „Świéciły się zdaleka pobielane ściany, / Tém bielsze że odbite od ciemnéj zieleni / Topoli, co go bronią od wiatrów jesieni.“^[6]

[1] „Zawcześnie kwiatku, zawcześnie, / Jeszcze północ mrozem dmucha, / Z gór białe nie zeszły pleśnie, / Dąbrowa jeszcze niesucha.“^[7]

[2]

Redewendungen:

[1] białe szaleństwo – Wintersport; Skisport

[1] czarno na białym – schwarz auf weiß

[1] w biały dzień – am hellichten Tage

Charakteristische Wortkombinationen:

[1] biały obruz

[2] biały warkocz

Wortbildungen:

[1] białaczka, białas, białko, biało, białość

[1] biała blacha, biała chorągiew, biała dama, biała flaga, biała flota, biała gorączka, biała istota/biała substancja, biała kawa, biała księga, biała magia, biała stopa, białe ciałko krwi/krwinka biała, biała rdza, białe mięso, białe noce, białe pieczywo, białe wino, białe złoto, biały barszcz, biały dzień, biały karzeł, biały metal, biały ser, biały sos, biały szafir, biały węgiel, bielnik biały, bocian biały, broń biała, jasnota biała, jura biała, kaniuk biały, karmel biały, komosa biała, lilia biała, lis biały, magnezja biała, niedźwiedź biały, pieprz biały, robinia biała/akacja biała, rogowacenie białe, sandałowiec biały, ścierwnik biały, topola biała

[1] Biały Dom

Übersetzungen

[*] Übersetzungen umgeleitet

Für [1] siehe Übersetzungen zu weiß¹

Für [2] siehe Übersetzungen zu weiß; zu weißhaarig

Referenzen und weiterführende Informationen:

[1] PONS Polnisch-Deutsch, Stichwort: „biały“

[1, 2] Słownik Języka Polskiego – PWN: „biały“

[*] Słownik Ortograficzny – PWN: „biały“

Quellen:

↑ Krystyna Długosz-Kurczabowa: Słownik etymologiczny języka polskiego. 2. Auflage. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, ISBN 83-01-14361-4 , Seite 39–42.
↑ Izabela Malmor: Słownik etymologiczny języka polskiego. 1. Auflage. ParkEdukacja – Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa – Bielsko-Biała 2009, ISBN 978-83-262-0146-2 , Seite 46–47.
↑ Wiesław Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. 1. Auflage. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1 , Seite 26.
↑ Andrzej Bańkowski: Etymologiczny słownik języka polskiego. 1. Auflage. 1. Band A – K, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, ISBN 83-01-13016-4 , Seite 45.
↑ Vasmer’s Etymological Dictionary: „белый“
↑ Adam Mickiewicz: Pan Tadeusz. Czyli ostatni zajazd na Litwie. Historja szlachecka z r. 1811 i 1812, we dwunastu księgach, wierszem. Alexander Jełowicki, Paris 1834 (Wikisource) , Seite 8–9.
↑ Adam Mickiewicz: Poezye. Tom Pierwszy, Józef Zawadzki, Wilno 1822 (Wikisource) , Seite 3.

Substantiv, m

	Singular	Plural
Nominativ	biały	biali
Genitiv	białego	białych
Dativ	białemu	białym
Akkusativ	białego	białych
Instrumental	białym	białymi
Lokativ	białym	białych
Vokativ	biały	biali

Worttrennung:

bia·ły, Plural: bia·li

Aussprache:

IPA: [ˈbʲawɨ], Plural: [ˈbʲalʲi]

Hörbeispiele: —, Plural: —

Bedeutungen:

[1] Anthropologie: Weißer

[2] historisch: Anhänger der traditionellen, antirevolutionären Partei während des Januaraufstand in Polen (1863/1864): Weißer

[3] historisch: Anhänger der antirevolutionären Partei während der Februarrevolution in Russland (1917): Weißer

Synonyme:

[1] biały człowiek; blada twarz

Gegenwörter:

[1] Murzyn

Oberbegriffe:

[1] człowiek

[2] kontrrewolucjonista

Beispiele:

[1]

Übersetzungen

[*] Übersetzungen umgeleitet

Für [1] siehe Übersetzungen zu Weißer¹ m

Für [2] siehe Übersetzungen zu Weißer m

Für [3] siehe Übersetzungen zu Weißer m

Referenzen und weiterführende Informationen:

[1–3] Polnischer Wikipedia-Artikel „biali“

[1] PONS Polnisch-Deutsch, Stichwort: „biały“

[1–3] Słownik Języka Polskiego – PWN: „biały“

[1] Słownik Ortograficzny – PWN: „bia%B3y“

Quellen:

[1] Krystyna Długosz-Kurczabowa: Słownik etymologiczny języka polskiego. 2. Auflage. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, ISBN 83-01-14361-4 , Seite 39–42.

[2] Izabela Malmor: Słownik etymologiczny języka polskiego. 1. Auflage. ParkEdukacja – Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa – Bielsko-Biała 2009, ISBN 978-83-262-0146-2 , Seite 46–47.

[3] Wiesław Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. 1. Auflage. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1 , Seite 26.

[4] Andrzej Bańkowski: Etymologiczny słownik języka polskiego. 1. Auflage. 1. Band A – K, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, ISBN 83-01-13016-4 , Seite 45.

[5] Vasmer’s Etymological Dictionary: „белый“

[6] Adam Mickiewicz: Pan Tadeusz. Czyli ostatni zajazd na Litwie. Historja szlachecka z r. 1811 i 1812, we dwunastu księgach, wierszem. Alexander Jełowicki, Paris 1834 (Wikisource) , Seite 8–9.

[7] Adam Mickiewicz: Poezye. Tom Pierwszy, Józef Zawadzki, Wilno 1822 (Wikisource) , Seite 3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]