ambo (Latein) Bearbeiten

Indefinitpronomen, Numerale Bearbeiten

Kasus Singular Plural
m f n m f n
Nominativ ambō ambae ambō
Genitiv ambōrum ambārum ambōrum
Dativ ambōbus ambābus ambōbus
Akkusativ ambō
ambōs
ambās ambō
Ablativ ambōbus ambābus ambōbus

Worttrennung:

kein Singular, Plural: am·bō, am·bae, am·bō

Aussprache:

IPA: [ˈam.boː]
Hörbeispiele:

Bedeutungen:

[1] beide (zusammen)

Herkunft:

seit Naevius bezeugtes Erbwort aus dem uritalischen *ambo, das sich seinerseits auf das indogermanische *h₂(e)nt-bʰoH ‚beide‘ zurückführen lässt; dieses *h₂(e)nt-bʰoH könnte eine flektierte Form zu dem Wort *h₂ent (lateinisch ante → la) ‚Vorderseite, Gesicht‘ sein; etymologisch verwandt mit sanskritisch उभ (ubha) → sa, altawestisch uba-, jungawestisch uua-, altgriechisch ἄμφω (amphō→ grc, litauisch abu → lt, altkirchenslawisch оба (oba) → cu, gotisch 𐌱𐌰𐌹 (bai) → got, althochdeutsch beide → goh, altnordisch báðir → non, tocharisch A āṁpi und tocharisch B āntpi und antapi[1][2]

Beispiele:

[1] „amborum uxores / noctu Troiad exibant capitibus opertis, / flentes ambae, abeuntes lacrimis cum multis.“ (Naev. poet. 5)[3]
[1] „iam hisce ambo, et servos et era, frustra sunt duo, / qui me Amphitruonem rentur esse: errant probe.“ (Plaut. Amph. 974–975)[4]
[1] „sed si mecum occasionem opprimere hanc quae obvenit studet, / maxumas opimitates, gaudio ecfertissumas / suis eris ille una mecum pariet, gnatoque et patri, / adeo ut aetatem ambo ambobus nobis sint obnoxii, / nostro deuincti beneficio.“ (Plaut. As. 281–285)[4]
[1] „Quae res in civitate duae plurimum possunt, eae contra nos ambae faciunt in hoc tempore: summa gratia et eloquentia.“ (Cic. Quinct. 1)[5]

Übersetzungen Bearbeiten

[1] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „ambo“ (Zeno.org)
[1] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „ambo
[1] J.M. Stowasser, M. Petschening und F. Skutsch: Stowasser: Lateinisch - deutsches Schulwörterbuch. Verlag Hölder-Pichler-Tempsky, Wien 2008, ISBN 978-3-230-03319-2 (Gebundene Ausgabe, 608 Seiten), Seite 32, Eintrag „ambō“.

Quellen:

  1. Michiel de Vaan: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2008, ISBN 978-90-04-16797-1 (Band 7 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), Seite 37–38.
  2. Alfred Ernout, Alfred Meillet: Dictionnaire étymologique de la langue latine. Histoire des mots. durch Jacques André vermehrte und korrigierte Neuauflage der 4. Auflage. Klincksieck, Paris 2001, ISBN 2-252-03277-4, Seite 27.
  3. Jürgen Blänsdorf (Herausgeber): Fragmenta poetarum Latinorum epicorum et lyricorum. Praeter Enni Annales et Ciceronis Germanicique Aratea. 4. vermehrte Auflage. De Gruyter, Berlin, New York 2011, ISBN 978-3-11-020915-0, Seite 43.
  4. 4,0 4,1 Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus I: Amphitruo, Asinaria, Aulularia, Bacchides, Captivi, Casina, Cistellaria, Curculio, Epidicus, Menaechmi, Mercator, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).
  5. Marcus Tullius Cicero: Oratio pro P. Quinctio. In: Jerzy Axer (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. 1. Auflage. Fasc. 7, B. G. Teubner, Stuttgart/Leipzig 1992, ISBN 3-8154-1175-0 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 1.

Substantiv, m Bearbeiten

Kasus Singular Plural
Nominativ ambo ambōnēs
Genitiv ambōnis ambōnum
Dativ ambōnī ambōnibus
Akkusativ ambōnem ambōnēs
Vokativ ambo ambōnēs
Ablativ ambōne ambōnibus

Worttrennung:

am·bo, Genitiv: am·bo·nis

Bedeutungen:

[1] Militär: Schildbuckel
[2] spätlateinisch, Religion: Kanzel, Predigtstuhl

Herkunft:

Entlehnung aus dem altgriechischen ἄμβων (ambōn→ grc[1]

Synonyme:

[1] umbo

Beispiele:

[1] „umbonis a graeco; quod ambonis.“ (Var. LL 5, 115)[2]
[2] „Episcopus ergo Eutropio sub altare iacente nimioque repercusso timore residens super ambonem, ubi solebat prius facere consuete sermonem, omeliam increpatoriam fecit adversus eum.“ (Cassiod. hist. 10, 4, 2)[3]

Übersetzungen Bearbeiten

[1] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „2. ambo“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 370.
[2] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „ambo
[2] Thesaurus Linguae Latinae. Editus auctoritate et consilio academiarum quinque Germanicarum: Berolinensis, Gottingensis, Lipsiensis, Monacensis, Vindobonensis. 1. Band A – Amyzon, Teubner, Leipzig 1900, ISBN 3-322-00000-1, „2. ambo“ Spalte 1866.
[2] Jan Frederik Niermeyer, Co van de Kieft: Mediae latinitatis lexicon minus. Lexique latin médiéval–français/anglais, A Medieval Latin–French/English Dicitonary. 1. Auflage. E. J. Brill, Leiden 1976, ISBN 90-04-04794-8, Seite 40.

Quellen:

  1. Thesaurus Linguae Latinae. Editus auctoritate et consilio academiarum quinque Germanicarum: Berolinensis, Gottingensis, Lipsiensis, Monacensis, Vindobonensis. 1. Band A – Amyzon, Teubner, Leipzig 1900, ISBN 3-322-00000-1, „2. ambo“ Spalte 1866.
  2. Marcus Terentius Varro; Georg Goetz, Fritz Schöll (Herausgeber): De lingua Latina. Quae supersunt. Accedunt grammaticorum Varronis librorum fragmenta. 1. Auflage. B. G. Teubner, Leipzig 1910 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Internet Archive), Seite 36.
  3. Cassiodorus Epiphanius; Walter Jacob, Rudolf Hanslik (Herausgeber): Historia ecclesiastica tripartita. Historiae ecclesiasticae ex Socrate Sozomeno et Theodorito in unum collectae et nuper de Graeco in Latinum translatae libri numero duodecim. Hölder-Pichler-Tempsky, Wien 1952 (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Band 71), Seite 381.
Ähnliche Wörter:
ambi, ambio