ὄνομα (Altgriechisch) Bearbeiten

Substantiv, n Bearbeiten

Singular Plural

Nominativ τὸ ὄνομα τὰ ὀνόματα

Genitiv τοῦ ὀνόματος τῶν ὀνομάτων

Dativ τῷ ὀνόματι τοῖς ὀνόμασι(ν)

Akkusativ τὸ ὄνομα τὰ ὀνόματα

Vokativ (ὦ) ὄνομα (ὦ) ὀνόματα

Nebenformen:

ὄνυμα (ónyma), οὔνομα (oúnoma)

Worttrennung:

ὄ·νο·μα, Plural: ὀ·νό·μα·τα

Umschrift:

DIN 31634: onoma

Bedeutungen:

[1] Bezeichnung von etwas: Name
[2] speziell: Eigenname
[3] im positiven Sinn: Name, Ruf, Ruhm
[4] Grammatik: Nomen (Nennwort, Namenwort)

Gegenwörter:

[4] ῥῆμα

Unterbegriffe:

[4] ἐπίκοινον [epíkoinon – Epicönum], προσηγορικόν & προσηγορία [prosēgorikón & prosēgoria – Gattungsname (nomen appellativum)], κύριον ὄνομα [kyrion ónoma – Eigenname (nomen proprium)]; ἐπίθετον & ἐπιθετικόν [epítheton & epithetikón – Beiwort, Adjektiv]; ἀριθμητικόν [arithmētikón – Grundzahl[wort] (nomen numerale cardinale)], τακτικόν [taktikón – Ordnungszahl[wort] (nomen numerale ordinale)]

Beispiele:

[1] „ἦ ἵνα μηδ' ὄνομ' αὐτοῦ ἐν ἀνθρώποισι λίπηται;“ (Ὁμήρου, Ὀδύσσεια, Ῥαψωδία δ, 710) [1]
„Will er, daß auch sein Name vertilgt sei unter den Menschen?“ (Homer, Odyssee, 4. Gesang, Vers 710) [2]
[1] „Μὴ φοβοῦ, ὅτι ἐλυτρωσάμην σε· ἐκάλεσά σε τὸ ὄνομά σου, ἐμὸς εἶ σύ.“ (Jesaja 43, 1) [3]
„Fürchte dich nicht, denn ich habe dich erlöst; ich habe dich bei deinem Namen gerufen: du bist mein!“[4]
[2] „νῦν δ' ἄλλους μὲν πάντας ὁρῶ ἑλίκωπας Ἀχαιούς,
οὕς κεν ἐῢ γνοίην καί τ' οὔνομα μυθησαίμην·
δοιὼ δ' οὐ δύναμαι ἰδέειν […]“ (Ὁμήρου, Ἰλιάς, Ῥαψωδία Γ, 235) [5]
„Jetzt aber sehe ich zwar alle anderen hellblickenden Achaier,
Die ich gut erkennen und auch mit Namen nennen könnte.
Zwei aber kann ich nicht sehen […]“ (Homer, Ilias, 3. Gesang, Vers 234ff) [6]
[3] „τῶ τοι, ξεῖν', Ἰθάκης γε καὶ ἐς Τροίην ὄνομ' ἵκει,
τήν περ τηλοῦ φασὶν Ἀχαιΐδος ἔμμεναι αἴης“ (Ὁμήρου, Ὀδύσσεια, Ῥαψωδία ν, 248) [7]
„Fremdling, Ithakas Ruf ist selbst nach Troja gekommen;
Und das, sagen sie, liegt sehr fern vom achaiischen Lande!“ (Homer, Odyssee, 13. Gesang, Vers 248f) [8]
[4] „ὄνομά ἐστι μέρος λόγου πτωτικόν, σῶμα ἢ πρᾶγμα σημαῖνον, σῶμα μὲν οἷον λίθος, πρᾶγμα δὲ οἷον παιδεία, κοινῶς τε καὶ ἰδίως λεγόμενον, κοινῶς μὲν οἷον ἄνθρωπος ἵππος, ἰδίως δὲ οἷον Σωκράτης. (Dionysios Thrax) [9]
Ein Nomen ist eine deklinierbare Wortart, die etwas Konkretes oder Abstraktes bezeichnet: etwas Konkretes (einen Körper) wie zum Beispiel Stein, etwas Abstraktes (eine Handlung) wie zum Beispiel Erziehung – als Gattungsname oder als Eigenname: als Gattungsname (generalisierend) wie zum Beispiel Mensch oder Pferd, als Eigenname (individuell) wie zum Beispiel Sokrates.

Wortfamilie:

ὀνομάζω (onomázō), ὀνομαστί (onomastí), ὀνομαστικός (onomastikós), ὀνομάτιον (onomátion)

Wortbildungen:

Substantive: ὀνομακλυτός (onomaklytós), ὀνοματοποιία (onomatopoiía); ἀντωνυμία (antōnymía), ἀντώνυμον (antṓnymon), συνώνυμον (synṓnymon) – mit der Nebenform ὄνυμα (ónyma) gebildet
Adjektive: ἀνώνυμος (anṓnymos), διώνυμος (diṓnymos), ἐπώνυμος (epṓnymos), ὁμώνυμος (homṓnymos), συνώνυμος (synṓnymos) – mit der Nebenform ὄνυμα (ónyma) gebildet

Entlehnungen:

deutsch: Antonym, Hyperonym, Hyponym, Komplenym, Meronym – mit der Nebenform ὄνυμα (ónyma) gebildet
lateinisch: onomatopoeïa; synōnymos/synōnymus = cōgnōminātus (Lehnübersetzung), homōnymus – mit der Nebenform ὄνυμα (ónyma) gebildet

Übersetzungen Bearbeiten

[1–4] Wilhelm Pape, bearbeitet von Max Sengebusch: Handwörterbuch der griechischen Sprache. Griechisch-deutsches Handwörterbuch. Band 1: Α–Κ, Band 2: Λ–Ω. 3. Auflage, 6. Abdruck, Vieweg & Sohn, Braunschweig 1914. Stichwort „ὄνομα“.
[1–4] Henry George Liddell, Robert Scott, revised and augmented throughout by Sir Henry Stuart Jones with assistance of Roderick McKenzie: A Greek-English Lexicon. Clarendon Press, Oxford 1940. Stichwort „ὄνομα“.

Quellen:

  1. Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, el.wikisource
  2. Homer: Odyssee. In: Projekt Gutenberg-DE. 13. Gesang (Übersetzung von Johann Heinrich Voß, URL).
  3. Die Septuaginta (ed. Rahlfs/Hanhart), www.bibelwissenschaft.de, Jesaja 43, 1
  4. Die Heilige Schrift (übersetzt von Hermann Menge), www.bibelwissenschaft.de, Jesaja 43, 1
  5. Ὅμηρος, Ἰλιάς, el.wikisource
  6. Homer: Ilias. Insel it 153, Frankfurt am Main 1975 (übersetzt von Wolfgang Schadewaldt), ISBN 3-458-01853-0, Seite 52.
    siehe auch: Homer: Ilias. In: Projekt Gutenberg-DE. 3. Gesang (Übersetzung von Johann Heinrich Voß, URL).
  7. Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, el.wikisource
  8. Homer: Odyssee. In: Projekt Gutenberg-DE. 13. Gesang (Übersetzung von Johann Heinrich Voß, URL).
  9. Dionysios Thrax: τέχνη γραμματική (tékhnē grammatikḗ). Zitiert nach Bibliotheca Augustana