avunculus (Latein) Bearbeiten

Substantiv, m Bearbeiten

Kasus Singular Plural
Nominativ avunculus avunculī
Genitiv avunculī avunculōrum
Dativ avunculō avunculīs
Akkusativ avunculum avunculōs
Vokativ avuncule avunculī
Ablativ avunculō avunculīs

Nebenformen:

aunculus, avonculus

Worttrennung:

a·vun·cu·lus, Plural: a·vun·cu·li

Bedeutungen:

[1] Bruder der Mutter; Onkel (mütterlicherseits), Oheim
[2] Ehemann der Schwester der Mutter; Onkel, Oheim
[3] Bruder der Großmutter; Großonkel, Großoheim

Herkunft:

seit Plautus bezeugter Diminutiv zu einem ursprünglichen n-Stamm (wie er sich im Keltischen erhalten hat, so bretonisch eontr → br) des Substantivs avus → la[1] mit dem Suffix -culus → la[2]

Synonyme:

[3] avunculus magnus

Sinnverwandte Wörter:

[1] patruus

Beispiele:

[1] „et hic qui poscet eam sibi uxorem senex, / is adulescentis illius est avonculus, / qui illam stupravit noctu, Cereris vigiliis.“ (Plaut. Aul. 34–36)[3]
[1] „Et quoniam Stoicorum est facta mentio, Q. Aelius Tubero fuit illo tempore, L. Pauli nepos; nullo in oratorum numero sed vita severus et congruens cum ea disciplina quam colebat, paulo etiam durior; qui quidem in triumviratu iudicaverit contra P. Africani avunculi sui testimonium vacationem augures quo minus iudiciis operam darent non habere;“ (Cic. Brut. 117)[4]
[1] „Irasci quidem vos mihi, Dolabella, pro re publica dicenti non oportebit. quamquam te quidem id facturum non arbitror — novi facilitatem tuam — ; conlegam tuum aiunt in hac sua fortuna quae bona ipsi videtur — mihi, ne gravius quippiam dicam, avorum et avunculi sui consulatum si imitaretur, fortunatior videretur — : sed eum iracundum audio esse factum.“ (Cic. Phil. 27)[5]
[1] „Habebat avunculum Q. Caecilium, equitem Romanum, familiarem L. Luculli, divitem, difficillima natura:“ (Nep. Att. 5,1)[6]
[1] „avunculus est matris frater eadem significatione, qua in patruo diximus.“ (Paul. dig. 38,10,10,14)[7]
[2] „Carissimum virum amiserat, avunculum nostrum, cui virgo nupserat, in ipsa quidem navigatione: tulit tamen eodem tempore et luctum et metum evictisque tempestatibus corpus eius naufraga evexit“ (Sen. Dial. 12,19,4)[8]
[3] „Tiberius ut proprium et sui sanguinis Drusum fovebat; Germanico alienatio patrui amorem apud ceteros auxerat, et quia claritudine materni generis anteibat, avum M. Antonium, avunculum Augustum ferens.“ (Tac. ann. 2,43,5)[9]
[3] „Ceterum Tiberius neptem Agrippinam, Germanico ortam, cum coram Cn. Domitio tradidisset, in urbe celebrari nuptias iussit. in Domitio super vetustatem generis propinquum Caesaribus sanguinem delegerat; nam is aviam Octaviam et per eam Augustum avunculum praeferebat.“ (Tac. ann. 4,75)[10]

Charakteristische Wortkombinationen:

[1] avunculus magnus, avunculus maior, avunculus maximus

Wortbildungen:

abavunculus, adavunculus, proavunculus

Übersetzungen Bearbeiten

[1–3] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „avunculus“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 767.
[1] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „avunculus
[1–3] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „auunculus“ Seite 242.

Quellen:

  1. Michiel de Vaan: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2008, ISBN 978-90-04-16797-1 (Band 7 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), „avus“ Seite 66.
  2. P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „auunculus“ Seite 242.
  3. Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus I: Amphitruo, Asinaria, Aulularia, Bacchides, Captivi, Casina, Cistellaria, Curculio, Epidicus, Menaechmi, Mercator, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).
  4. Marcus Tullius Cicero: Brutus. In: Enrica Malcovati (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. 2. Auflage. Fasc. 4, B. G. Teubner, Stuttgart/Leipzig 1970 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 35.
  5. Marcus Tullius Cicero: In M. Antonium orationes Philippicae XIV. In: Paolo Fedeli (Herausgeber): Scripta quae manserunt omnia. 2. Auflage. Fasc. 28, B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1986, ISSN 0233-1160 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1982), Seite 10.
  6. Cornelius Nepos; Peter K. Marshall (Herausgeber): Vitae cum fragmentis. 1. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1977 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 102.
  7. Theodor Mommsen, Paul Krüger (Herausgeber): Corpus iuris civilis. stereotype 15. Auflage. Volumen Primum: Institutiones, Digesta, Weidmann, Berlin 1928 (Internet Archive), Seite 625.
  8. Lucius Annaeus Seneca; Friedrich Haase (Herausgeber): Opera quae supersunt. stereotype 1. Auflage. Volumen I: Dialogi, Epigrammata, Ludus de morte Claudii, De clementia, B. G. Teubner, Leipzig 1902 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 259.
  9. Publius Cornelius Tacitus: Ab excessu divi Augusti. In: Heinz Heubner (Herausgeber): Libri qui supersunt. korr. 1. Auflage. Tomus I, B. G. Teubner, Stuttgart/Leipzig 1994, ISBN 3-519-11833-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1983), Seite 70.
  10. Publius Cornelius Tacitus: Ab excessu divi Augusti. In: Heinz Heubner (Herausgeber): Libri qui supersunt. korr. 1. Auflage. Tomus I, B. G. Teubner, Stuttgart/Leipzig 1994, ISBN 3-519-11833-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1983), Seite 176.