asinus (Latein) Bearbeiten

Substantiv, m Bearbeiten

Kasus Singular Plural
Nominativ asinus asinī
Genitiv asinī asinōrum
Dativ asinō asinīs
Akkusativ asinum asinōs
Vokativ asine asinī
Ablativ asinō asinīs
 
[1] asinus pascens - ein weidender Esel

Worttrennung:

a·si·nus, Genitiv: a·si·nī

Bedeutungen:

[1] Zoologie: Esel
[2] pejorativ: Esel, Dummkopf

Herkunft:

seit Plautus in der allgemeinen Bedeutung[1] und seit Terenz als Schimpfwort bezeugt;[2] der fehlende Rhotazismus deutet auf eine späte Entlehnung hin;[2] wie altgriechisch ὄνος (onos→ grc und armenisch էշ (ēš) → hy wahrscheinlich aus einer Sprache Anatoliens entlehnt, siehe hieroglyphen-luwisch tarkasna- und sumerisch 𒀲 (anše) → sux[1]

Weibliche Wortformen:

[1] asina

Verkleinerungsformen:

[1] asellus

Beispiele:

[1] „boves trinos, asinos ornatos clitellarios, qui stercus vectent, tris, asinum molarium I, oves C.“ (Cato agr. 10,1)[3]
[1] „boves II, asinos plostrarios II, asinum molarium I.“ (Cato agr. 11,1)[3]
[1] „Quot iuga boverum, mulorum, asinorum habebis, totidem plostra esse oportet.“ (Cato agr. 62)[4]
[1] „asinos vendidit Pellaeo mercatori / mercatu.“ (Plaut. Asin. 397–398)[5]
[1] Asinus asino pulcherrimus.[6]
Der Esel (ist) für den Esel der Schönste.
[2] „neque ego homines magis asinos numquam vidi, ita plagis costae callent“ (Plaut. Pseud. 136)[7]
[2] „in me quidvis harum rerum convenit / quae sunt dicta in stulto, caudex stipes asinu’ plumbeus;“ (Ter. Heaut. 876–877)[8]
[2] „tum equidem istuc os tuom inpudens videre nimium vellem, / qui esset status, flabellulum tenere te asinum tantum.“ (Ter. Eu. 597–598)[9]
[2] „Quid tu autem huic, asine, auscultas?“ (Ter. Adelph. 935)[10]

Redewendungen:

[1] ab asinis ad boves transcendere
[1] asinus in tegulis

Sprichwörter:

[1] qui asinum non potest, stratum caedit

Charakteristische Wortkombinationen:

[1] asinus agrestis, asinus Indicus, asinus silvestris

Wortbildungen:

asinalis, asinarius, asininus

Übersetzungen Bearbeiten

[1] Lateinischer Wikipedia-Artikel „asinus
[1, 2] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „asinus“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 618.
[1, 2] Josef Maria Stowasser, Michael Petschenig, Franz Skutsch: Stowasser. Lateinisch-deutsches Schulwörterbuch. Oldenbourg, München 1994, ISBN 3-486-13405-1, Seite 50, Eintrag „asinus“
[1, 2] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „asinus“ Seite 199.

Quellen:

  1. 1,0 1,1 Michiel de Vaan: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2008, ISBN 978-90-04-16797-1 (Band 7 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), „asinus“ Seite 57.
  2. 2,0 2,1 Alfred Ernout, Alfred Meillet: Dictionnaire étymologique de la langue latine. Histoire des mots. durch Jacques André vermehrte und korrigierte Neuauflage der 4. Auflage. Klincksieck, Paris 2001, ISBN 2-252-03277-4, „asinus“ Seite 51.
  3. 3,0 3,1 Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 21.
  4. Marcus Porcius Cato; Antonius Mazzarino (Herausgeber): De agri cultura. Ad fidem Florentini codicis deperditi. 2. Auflage. BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig 1982 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 59.
  5. Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus I: Amphitruo, Asinaria, Aulularia, Bacchides, Captivi, Casina, Cistellaria, Curculio, Epidicus, Menaechmi, Mercator, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).
  6. Diogenes Laertius: Aristoteles 5,20
  7. Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus II: Miles Gloriosus, Mostellaria, Persa, Poenulus, Pseudolus, Rudens, Stichus, Trinummus, Truculentus, Vidularia, Fragmenta, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).
  8. Publius Terentius Afer; Robert Kauer, Wallace Martin Lindsay (Herausgeber): Comoediae. supplementa apparatus curavit Otto Skutsch. Nachdruck der erweiterten 1. Auflage. Oxford 1961 (Erstauflage 1958) (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis), Seite 99.
  9. Publius Terentius Afer; Robert Kauer, Wallace Martin Lindsay (Herausgeber): Comoediae. supplementa apparatus curavit Otto Skutsch. Nachdruck der erweiterten 1. Auflage. Oxford 1961 (Erstauflage 1958) (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis), Seite 141.
  10. Publius Terentius Afer; Robert Kauer, Wallace Martin Lindsay (Herausgeber): Comoediae. supplementa apparatus curavit Otto Skutsch. Nachdruck der erweiterten 1. Auflage. Oxford 1961 (Erstauflage 1958) (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis), Seite 319.