auxiliaris (Latein) Bearbeiten

Adjektiv Bearbeiten

Nominativ Singular und Adverbia
Steigerungsstufe m f n Adverb
Positiv auxiliāris auxiliāris auxiliāre
Komparativ
Superlativ
Alle weiteren Formen: Flexion:auxiliaris

Worttrennung:

au·xi·li·a·ris

Bedeutungen:

[1] Hilfe leistend; helfend, hilfreich
[2] Militär: Hilfs-, Auxiliar-
[3] Militär: sich auf Auxiliartruppen beziehend

Herkunft:

Ableitung zu dem Substantiv auxilium → la mit dem Suffix -aris → la[1]

Synonyme:

[1] auxiliabundus, auxiliarius
[2] auxiliarius

Beispiele:

[1] „Nec caelo contenta suo est Iovis ira, sed illum / caeruleus frater iuvat auxiliaribus undis.“ (Ov. met. 1,274–275)[2]
[1] „hic color aprica pendentibus arbore pomis / aut ebori tincto est aut sub candore rubenti, / cum frustra resonant aera auxiliaria, lunae.“ (Ov. met. 4,331–333)[3]
[1] „Threicius Tereus haec auxiliaribus armis / fuderat et clarum vincendo nomen habebat;“ (Ov. met. 6,424–425)[4]
[1] „neve parum valeant a se data gramina, carmen / auxiliare canit secretasque advocat artes.“ (Ov. met. 7,137–138)[5]
[1] „dea sum auxiliaris opemque / exorata fero,“ (Ov. met. 9,699–700)[6]
[1] „Nunc nomina fulgurum, quae a Caecinna ponuntur, aperte distinguam et quid de eis sentiam, exponam. […] auxiliaria, quae invocata, sed advocantium bono veniunt.“ (Sen. nat. 49,1–3)[7]
[1] „nec superos orat nec cantu supplice numen / auxiliare vocat nec fibras illa litantis / novit:“ (Lucan. 6,523–525)[8]
[1] „et vinum et acetum ex his factum auxiliarem contra eadem vim habet.“ (Plin. nat. 23,14)[9]
[1] „vetus autem magis excalfacit corpora magisque discutit sudores, duritias magis diffundit, lethargicis auxiliare et inclinato morbo.“ (Plin. nat. 23,82)[10]
[1] „secundus vestitum quidem similis, sed manibus ambabus gerebat altaria, id est auxilia, quibus nomen dedit proprium deae summatis auxiliaris providentia.“ (Apul. met. 11,10)[11]
[2] „itaque duabus auxiliaribus cohortibus Ilerdae praesidio relictis omnibus copiis Sicorim transeunt et cum duabus legionibus, quas superioribus diebus traduxerant, castra coniungunt.“ (Caes. civ. 1,63,1)[12]
[2] „Interim Silius, cum legionibus duabus incedens, praemissa auxiliari manu vastat Sequanorum pagos, qui finium extremi et Aeduis con termini sociique in armis erant.“ (Tac. ann. 3,45,1)[13]
[2] „postero die legionibus ad muniendum retentis, auxiliares cohortes in Cremonensem agrum missae, ut specie parandarum copiarum civili praeda miles imbueretur:“ (Tac. hist. 3,15,2)[14]
[2] „Nero civitate Romana ambos donavit, Frisios decedere agris iussit. atque illis aspernantibus auxiliaris eques repente immissus necessitatem attulit, captis caesisve qui pervicacius restiterant.“ (Tac. ann. 13,54,4)[15]
[3] „Per idem tempus Chauci nulla dissensione domi et morte Sanquinii alacres, dum Corbulo adventat, inferiorem Germaniam incursavere duce Gannasco, qui natione Canninefas, auxiliare stipendium meritus, post transfuga, levibus navigiis praedabundus Gallorum maxime oram vastabat, non ignarus dites et imbelles esse.“ (Tac. ann. 11,18,1)[16]
[3] „apta statim arma, sine more et ordine militiae, ut vix praetorianus aut legionarius insignibus suis distingueretur: miscentur auxiliaribus galeis scutisque, nullo tribunorum centurionumue adhortante, sibi quisque dux et instigator;“ (Tac. hist. 1,38,3)[17]

Charakteristische Wortkombinationen:

[2] cohors auxiliaris

Wortbildungen:

auxiliares

Übersetzungen Bearbeiten

[1–3] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „auxiliaris“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 751.
[1–3] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „auxiliaris
[1–3] P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „auxiliaris“ Seite 242.

Quellen:

  1. P. G. W. Glare: Oxford Latin Dictionary. 2. Auflage. Volume 1: A–L, Oxford University Press, Oxford 2012, ISBN 978-0-19-958031-6, „auxiliaris“ Seite 242.
  2. Publius Ovidius Naso; William S. Anderson (Herausgeber): Metamorphoses. stereotype, 2. Auflage. Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71565-5 (Erstauflage 1982, Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 10.
  3. Publius Ovidius Naso; William S. Anderson (Herausgeber): Metamorphoses. stereotype, 2. Auflage. Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71565-5 (Erstauflage 1982, Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 87.
  4. Publius Ovidius Naso; William S. Anderson (Herausgeber): Metamorphoses. stereotype, 2. Auflage. Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71565-5 (Erstauflage 1982, Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 137.
  5. Publius Ovidius Naso; William S. Anderson (Herausgeber): Metamorphoses. stereotype, 2. Auflage. Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71565-5 (Erstauflage 1982, Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 151.
  6. Publius Ovidius Naso; William S. Anderson (Herausgeber): Metamorphoses. stereotype, 2. Auflage. Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71565-5 (Erstauflage 1982, Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 226.
  7. Lucius Annaeus Seneca; Friedrich Haase (Herausgeber): Opera quae supersunt. 1. Auflage. Volumen II: De beneficiis, Naturales quaetiones, B. G. Teubner, Leipzig 1884 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 205–206.
  8. Marcus Annaeus Lucanus; D. R. Shackleton Bailey (Herausgeber): De bello civili. Libri X. 2. Auflage. De Gruyter, Berlin, New York 2009, ISBN 978-3-598-71502-0 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 152.
  9. Gaius Plinius Secundus: Naturalis Historia. Post Ludovici Iani obitum recognovit et scripturae discrepantia adiecta edidit Karl Mayhoff. stereotype 1. Auflage. Volumen IV. Libri XXIII–XXX, B. G. Teubner, Stuttgart 1967 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1897), Seite 5.
  10. Gaius Plinius Secundus: Naturalis Historia. Post Ludovici Iani obitum recognovit et scripturae discrepantia adiecta edidit Karl Mayhoff. stereotype 1. Auflage. Volumen IV. Libri XXIII–XXX, B. G. Teubner, Stuttgart 1967 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1897), Seite 26.
  11. Apuleius Platonicus Madaurensis; Rudolf Helm (Herausgeber): Metamorphoseon libri XI. erweiterte, stereotype 3. Auflage. Volumen I, Walter de Gruyter, Berlin/New York 2008, ISBN 978-3-598-71055-1 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1931), Seite 274.
  12. Gaius Iulius Caesar: Bellum civile. In: Alfred Klotz (Herausgeber): Commentarii. stereotype 2. Auflage. Vol. II, B. G. Teubner, Berlin/New York 2009, ISBN 978-3-598-71125-1 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1950), Seite 38.
  13. Publius Cornelius Tacitus: Ab excessu divi Augusti. In: Heinz Heubner (Herausgeber): Libri qui supersunt. korr. 1. Auflage. Tomus I, B. G. Teubner, Stuttgart/Leipzig 1994, ISBN 3-519-11833-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1983), Seite 116.
  14. Publius Cornelius Tacitus: Historiae. In: Kenneth Wellesley (Herausgeber): Libri qui supersunt. 1. Auflage. Tomus II, Pars prima, B. G. Teubner, Leipzig 1989, ISBN 3-322-00671-9 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 93.
  15. Publius Cornelius Tacitus: Ab excessu divi Augusti. In: Heinz Heubner (Herausgeber): Libri qui supersunt. korr. 1. Auflage. Tomus I, B. G. Teubner, Stuttgart/Leipzig 1994, ISBN 3-519-11833-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1983), Seite 304.
  16. Publius Cornelius Tacitus: Ab excessu divi Augusti. In: Heinz Heubner (Herausgeber): Libri qui supersunt. korr. 1. Auflage. Tomus I, B. G. Teubner, Stuttgart/Leipzig 1994, ISBN 3-519-11833-5 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, Erstauflage 1983), Seite 222–223.
  17. Publius Cornelius Tacitus: Historiae. In: Kenneth Wellesley (Herausgeber): Libri qui supersunt. 1. Auflage. Tomus II, Pars prima, B. G. Teubner, Leipzig 1989, ISBN 3-322-00671-9 (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana), Seite 13.