actualis (Latein) Bearbeiten

Adjektiv Bearbeiten

Nominativ Singular und Adverbia
Steigerungsstufe m f n Adverb
Positiv āctuālis āctuālis āctuālis āctuāliter
Komparativ
Superlativ
Alle weiteren Formen: Flexion:actualis

Worttrennung:

ac·tu·a·lis

Bedeutungen:

[1] spätlateinisch: tätig, wirksam, praktisch
[2] spätlateinisch, Linguistik: eine Person, die eine Tätigkeit ausübt bezeichnend

Herkunft:

Ableitung zu dem Substantiv actus → la[1] mit dem Suffix -alis → la

Gegenwörter:

[1] inspectivus, theoreticus

Beispiele:

[1] „Cum in heremo Sciti, ubi monachorum probatissimi patres, et omnium sanctorum morabatur perfectio, abbatem Moysen, qui suavius inter illos egregios flores non solum actuali, verum etiam theorica virtute fragrabat, institutione eius fundari cupiens expetissem una cum sancto abbate Germano […], pariterque ab eodem abbate aedificationis sermonem fusis lacrimis posceremus […], tandem fatigatus precibus nostris ita exorsus est.“ (Cassian. conl. 1,1)[2]
[1] „neque enim de rebus substantialibus loquitur, sed de actualibus, quae in uno eodemque homine vel pariter vel singillatim cum quadam temporis vicissitudine et mutatione luctantur.“ (Cassian. conl. 4,10,3)[3]
[1] „maesti ad sanctum Theodorum singularem in conuersatione actuali perreximus virum.“ (Cassian. conl. 6,1,2)[4]
[1] „tropologia est moralis explanatio ad emundationem vitae et instructionem pertinens actualem, velut si haec eadem duo testamenta intellegamus πρακτικὴν et theoreticam disciplinam, vel certe si Hierusalem aut Sion animam hominis velimus accipere secundum illud: lauda Hierusalem dominum: lauda deum tuum Sion.“ (Cassian. conl. 14,8,3)[5]
[1] „Philsophia dividitur in duas partes: prima inspectiva; secunda actualis. Alii definierunt Philosophiae rationem in duabus consistere partibus, quarum prima inspectiva est, secunda actualis.“ (Isid. etym. 2,24,9–10)[6]
[1] „Actualis dividitur in tribus, id est, prima in moralem, secunda dispensativam, tertia civilem.“ (Isid. etym. 2,24,11)[6]
[1] „Porro actualis dicitur, quae res propositas operationibus suis explicat.“ (Isid. etym. 2,24,16)[6]
[2] „Actualia ab actu descendunt, ut ‚dux‘, ‚rex‘, ‚cursor‘, ‚nutrix‘, ‚orator‘.“ (Isid. etym. 1,7,23)[6]

Charakteristische Wortkombinationen:

[2] nomen actuale

Wortbildungen:

actualitas, actualiter

Übersetzungen Bearbeiten

[1, 2] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „actualis“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 93.
[1] PONS Latein-Deutsch, Stichwort: „actualis
[1] Otto Prinz, Helmut Gneuss (Hgg.): Mittellateinisches Wörterbuch, Bände A–C, München 1967–1999 „actualis

Quellen:

  1. Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „actualis“ (Zeno.org), Band 1, Spalte 93.
  2. Iohannes Cassianus: Opera. Herausgeber: Michael Petschenig (= Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum. Band 13). 1. Auflage. Pars II: Collationes XXIIII. Österreichische Akademie der Wissenschaften, Prag/Wien/Leipzig 1886 (Internet Archive)., Seite 7–8.
  3. Iohannes Cassianus: Opera. Herausgeber: Michael Petschenig (= Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum. Band 13). 1. Auflage. Pars II: Collationes XXIIII. Österreichische Akademie der Wissenschaften, Prag/Wien/Leipzig 1886 (Internet Archive)., Seite 104–105.
  4. Iohannes Cassianus: Opera. Herausgeber: Michael Petschenig (= Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum. Band 13). 1. Auflage. Pars II: Collationes XXIIII. Österreichische Akademie der Wissenschaften, Prag/Wien/Leipzig 1886 (Internet Archive)., Seite 154.
  5. Iohannes Cassianus: Opera. Herausgeber: Michael Petschenig (= Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum. Band 13). 1. Auflage. Pars II: Collationes XXIIII. Österreichische Akademie der Wissenschaften, Prag/Wien/Leipzig 1886 (Internet Archive)., Seite 405.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 Isidorus Hispalensis episcopus: Etymologiarum sive originum libri XX. Recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. 1. Auflage. Tomus I libros I–X continens, Oxford 1911 (Scriptorum classicorum bibliotheca Oxoniensis)