Wiktionary

jarmułka

jarmułka (Polnisch) Bearbeiten

Substantiv, f Bearbeiten

Singular Plural
Nominativ jarmułka jarmułki
Genitiv jarmułki jarmułek
Dativ jarmułce jarmułkom
Akkusativ jarmułkę jarmułki
Instrumental jarmułką jarmułkami
Lokativ jarmułce jarmułkach
Vokativ jarmułko jarmułki

Nebenformen:

veraltet: jamułka; veraltet, dialektal: jarmurka; archaisch: jalmurka, jałmurka, jarmołka

Worttrennung:

jar·muł·ka, Plural: jar·muł·ki

Aussprache:

IPA: [jarˈmuwka]
Hörbeispiele:   jarmułka (Info)

Bedeutungen:

[1] veraltete Bedeutung: Kopfbedeckung für Doktoren, Priester oder auch Kranke; Mützchen, Käppchen
[2] Judentum: Jarmulke

Herkunft:

seit dem 15. Jahrhundert bezeugt;[1] dem Slawisten Aleksander Brückner zufolge liegt eine Entlehnung aus den Turksprachen vor, siehe türkisch yağmurluk → tr;[2][3][4] jedoch wird diese Annahme aus phonologischen Gründen verworfen,[5] sodass es sich eher um eine Entlehnung aus dem Mittellateinischen handelt,[6] wie almunicium → la, almucium → la oder armutia → la[7]

Oberbegriffe:

[1] czapeczka

Beispiele:

[1]
[2] „Szmer wzmagał się; wtém Jankiel posłuchania prosił, / Na ławę wskoczył, stanął, i nad głowy wznosił / Brodę jak wiechę, co mu aż do pasa wisi; / Prawą ręką zdjął zwolna z głowy kołpak lisi, / Lewą ręką jarmułkę zruszoną poprawił, / Potém lewicę za pas zatknął i tak prawił, / Kołpakiem lisim w koléj kłaniając się nisko.“[8]
[2] „Moszko ubrał się w ten sam odświętny żupan, przepasał jedwabnym pasem, wziął czapkę sobolową, jarmułkę aksamitną nową i na brodzie nawet siwej, spadającej mu na piersi, znać było staranne utrefienie.“[9]
[2] „Wszedł cicho młody, szczupły Żyd w czarnym atłasowym chałacie, podpasanym czerwoną chustką, na tyle głowy miał czarną aksamitną jarmułkę, złote kędzierzawe włosy i brodę, twarz długą, gęsto obsypaną piegami, nos haczykowaty, wąskie, bardzo czerwone usta, oczy okrągłe, bursztynowe, obwiedzione czerwonemi powiekami, prawie bez rzęs i brwi.“[10]

Übersetzungen Bearbeiten

 [1] ?
 [2] Judentum: Jarmulke
[2] Polnischer Wikipedia-Artikel „jarmułka“
[1] PONS Polnisch-Deutsch, Stichwort: „jarmułka“
[2] Słownik Języka Polskiego – PWN: „jarmułka“
[2] Mirosław Bańko: Wielki słownik wyrazów obcych PWN. 1. Auflage. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, ISBN 978-83-01-14455-5, Seite 572.
[1, 2] Słownik Języka Polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego: „jarmułka“
[1, 2] Jan Karłowicz, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki: Słownik języka polskiego. Band 2 H–M, Warszawa 1902 (Digitalisat), Seite 136.
[1, 2] Aleksander Zdanowicz et. al.: Słownik języka polskiego. Obejmujący: oprócz zbioru właściwie polskich, znaczną liczbę wyrazów z obcych języków polskiemu przyswojonych: nomenklatury tak dawne, jak też nowo w użycie wprowadzone różnych nauk, umiejętności, sztuk i rzemiosł: nazwania monet, miar i wag główniejszych krajów i prowincji; mitologję plemion słowiańskich i innych ważniejszych, tudzież oddzielną tablicę słów polskich nieforemnych z ich odmianą. Część I: A–O, Wilno 1861 (Digitalisat), Seite 434.
[1] Samuel Bogumił Linde: Słownik języka polskiego. Band 1, Teil 2 (Volumen II) G–L, Drukarnia XX. Piiarów, Warszawa 1808, „IAMUŁKA, IARMUŁKA“, Seite 358
[1] Polska Akademia Nauk (Herausgeber): Słownik staropolski. Tom III, Zeszyt 2 (15): Ja–Jen, Wrocław/Kraków/Warszawa 1960 (Digitalisat), Seite 116.
[*] Słownik Ortograficzny – PWN: „jarmułka“

Quellen:

  1. ↑ Polska Akademia Nauk (Herausgeber): Słownik staropolski. Tom III, Zeszyt 2 (15): Ja–Jen, Wrocław/Kraków/Warszawa 1960 (Digitalisat), Seite 116.
  2. ↑ Aleksander Brückner: Słownik etymologiczny języka polskiego. Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1927 (Wikisource), „jamułka“ Seite 198.
  3. ↑ Max Vasmer: Russisches etymologisches Wörterbuch. Этимологический словарь русского языка, Перевод с немецкого и дополнения члена-корреспондента АН СССР О. Н. Трубачева. Под редакцией и с предисловием проф. Б. А. Ларина. 2. Auflage. 2 Е–Муж, Прогресс, Moskau 1986, „ермолка“ Seite 25.
  4. ↑ О. С. Мельничук et al.: Етимологічний словник української мови. Том шостий: У – Я, © Видавництво «Наукова думка», Київ 2012, ISBN 978-966-00-0197-8, ISBN 966-00-0816-8 (Internet Archive), „ярмулка“ Seite 553.
  5. ↑ Marek Stachowski: Uwagi o jarmułce. In: LingVaria. Nummer 1, Krakau 2013, Seite 119–124, DOI: 10.12797/LV.08.2013.15.11.
  6. ↑ Bohdan Straminsky: On the etymology of Polish jarmułka. In: LingVaria. Nummer 1, Krakau 2013, Seite 115–117, DOI: 10.12797/LV.08.2013.15.09.
  7. ↑ Hubert Wolanin: On the (im)possible Latin etymons of Polish jarmułka (‘yarmukle, skullcap’). In: Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis. Krakau 2013, Seite 347–350, DOI: 10.4467/20834624SL.13.023.1154.
  8. ↑ Adam Mickiewicz: Pan Tadeusz. Czyli ostatni zajazd na Litwie. Historja szlachecka z r. 1811 i 1812, we dwunastu księgach, wierszem. Alexander Jełowicki, Paris 1834 (Wikisource), Seite 59.
  9. ↑ Józef Ignacy Kraszewski: Złote jabłko. Tom II, Gubrynowicz i Schmidt, Lwów 1873 (Wikisource), Seite 86.
  10. ↑ Władysław Stanisław Reymont: Marzyciel. Wydawnictwo Tygodnika Illustrowanego, Warszawa 1932 (Wikisource), Seite 213.
Abgerufen von „https://de.wiktionary.org/w/index.php?title=jarmułka&oldid=9983738“