uxor (Latein) Bearbeiten

Substantiv, f Bearbeiten

Kasus Singular Plural
Nominativ uxor uxōrēs
Genitiv uxōris uxōrum
Dativ uxōrī uxōribus
Akkusativ uxōrem uxōrēs
Vokativ uxor uxōrēs
Ablativ uxōre uxōribus

Worttrennung:

u·xor, Plural: u·xo·res

Aussprache:

IPA: []
Hörbeispiele:

Bedeutungen:

[1] weiblicher Ehepartner; Ehefrau, Gattin, Gemahlin

Herkunft:

seit Naevius bezeugt; die Etymologie ist nicht geklärt[1]

Sinnverwandte Wörter:

[1] mulier

Männliche Wortformen:

[1] vir

Verkleinerungsformen:

[1] uxorcula

Beispiele:

[1] „amborum uxores / noctu Troiad exibant capitibus opertis, / flentes ambae, abeuntes lacrimis cum multis.“ (Naev. poet. 5)[2]
[1] „is priu’ quam hinc abiit ipsemet in exercitum, / gravidam Alcumenam fecit uxorem suam.“ (Plaut. Amph. 102–103)[3]
[1] „nam cum esset gravida Auria fratris uxor et iam appropinquare partus putaretur, mulierem veneno interfecit, ut una illud quod erat ex fratre conceptum necaretur.“[4]
[1] „cumque duas uxores haberet, Aristomachen civem suam, Doridem autem Locrensem, sic noctu ad eas ventitabat, ut omnia specularetur et perscrutaretur ante.“[5]
[1] „solere aiunt reges barbaros Persarum ac Syrorum plures uxores habere, his autem uxoribus civitates attribuere hoc modo: haec civitas mulieri in redimiculum praebeat, haec in collum, haec in crinis.“[6]
[1] „et, id quod temporum ordine antiquius est, ut coniugia virorum et uxorum natura coniuncta esse dicerent, qua ex stirpe orirentur amicitiae cognationum.“[7]
[1] „quid? quod usu memoria patrum venit, ut pater familias qui ex Hispania Romam venisset, cum uxorem praegnantem in provincia reliquisset, Romae alteram duxisset neque nuntium priori remisisset mortuusque esset intestato et ex utraque filius natus esset, mediocris ne res in contentionem adducta est, cum quaereretur de duobus civium capitibus, et de puero, qui ex posteriore natus erat, et de eius matre quae, si iudicaretur certis quibusdam verbis, non novis nuptiis fieri cum superiore divortium, in concubinae loco duceretur?“[8]

Redewendungen:

[1] divortium facere cum uxore - sich von seiner Frau scheiden
[1] uxorem ducere – (als Mann) heiraten
[1] uxorem e matrimonio expellere - seine Frau verstoßen
[1] (aliquam) uxorem habere – (als Mann) (mit jemandem) verheiratet sein

Wortbildungen:

uxoratus, uxorius

Übersetzungen Bearbeiten

[1] Lateinischer Wikipedia-Artikel „uxor
[1] Karl Ernst Georges: Ausführliches lateinisch-deutsches Handwörterbuch. 8. Auflage. Hannover 1913 (Nachdruck Darmstadt 1998): „uxor“ (Zeno.org)
[1] Josef Maria Stowasser, Michael Petschenig, Franz Skutsch: Stowasser. Lateinisch-deutsches Schulwörterbuch. Oldenbourg, München 1994, ISBN 3-486-13405-1 Seite 536

Quellen:

  1. Michiel de Vaan: Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. 1. Auflage. Brill, Leiden, Boston 2008, ISBN 978-90-04-16797-1 (Band 7 der Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series), Seite 648–649.
  2. Jürgen Blänsdorf (Herausgeber): Fragmenta poetarum Latinorum epicorum et lyricorum. Praeter Enni Annales et Ciceronis Germanicique Aratea. 4. vermehrte Auflage. De Gruyter, Berlin, New York 2011, ISBN 978-3-11-020915-0, Seite 43.
  3. Titus Maccius Plautus: Comoediae. recognovit brevique adnotatione critica instruxit W. M. Lindsay. Nachdruck der 1. Auflage. Tomus I: Amphitruo, Asinaria, Aulularia, Bacchides, Captivi, Casina, Cistellaria, Curculio, Epidicus, Menaechmi, Mercator, Oxford 1936 (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis, Digitalisat).
  4. Marcus Tullius Cicero, Pro A. Cluentio, 31
  5. Marcus Tullius Cicero, Tusculanae disputationes, 5, 50, 59
  6. Marcus Tullius Cicero, In C. Verrem II, 3, 76
  7. Marcus Tullius Cicero, De finibus bonorum et malorum, 4, 7
  8. Marcus Tullius Cicero, De oratore, 1, 183

uxor ist die Umschrift folgender Wörter:

Faliskisch: 𐌖𐌗𐌏𐌓 (uxor)